در ادامه مطلب...
*تعاریف این فصل:
ماده خالص:ماده ای که از ذرات یکسان ساخته شده باشدمی تواند عنصر باشد یا ترکیب عنصر: ماده ای ک از یک اتم ساخته شده باشد. ترکیب: ماده ای که مولکول های آن از اتصال اتم های مختلف ساخته شده باشد.
مخلوط: ماده ای که مولکول ها و ذرات آن یکسان نباشد.
در شکل های زیر مواد را تشخیص دهید؟ (صفحه2)
نمک: ترکیب(خالص)
آجیل: مخلوط ناهمگن
آب مقطر: ترکیب(خالص)
شربت آب لیمو: مخلوط ناهمگن آب وشکر وآب لیمو
خود را بیازمایید (صفحه2)
مس:عنصر
سکه : آلیاژمحلول جامد در جامد
شکر: تر کیب عناصر کربن وهیدروژن واکسیژن
دوغ : مخلوط نا همگن سوسپانسیون
*انواع محلول ها و خود را بیازمایید (صفحه5)
محلول مایع در مایع : سرکه در آب – الکل در آب – اسید در آب- آب لیمو
محلول جامد در مایع : نمک در آب – شکر در آب
محلول گاز در مایع : نوشابه – آب که در آن گاز اکسیژن حل شده است.
محلول جامد در جامد: آلیاژها
محلول مایع در جامد: ماده ی پر کننده دندان آلیاژ جیوه در نقره
گاز در جامد : یونولیت
محلول جامد در گاز: دوده در هوا (کربن در هوا)
محلول مایع در گاز: محلول بنزین در هوا در موتور ما شین
محلول گار در گاز: هوا – انواع گاز های سوختی
*محلول ناهمگن : اجزاء آن قابل تشخیص هستند وبه طور غیر یکنواخت پخش شده اندمانند خاک – اجیل – انواع سالاد- سیب - دوغ - لقمه - خاک در آب - شربت خاک شیر - شربت آموکسی سیلین
فعالیت (صفحه3)
الف) نمک وآب :شفاف - آب و خاک:کدر
ب) شکر در آب به راحتی حل می شود ولی ذرات خاک در آب - سوسپانسیون ایجاد می کند.
فکر کنید (صفحه4)
از مخلوط معلق سوسپانسیون نور عبور نمی کند وبه عبارتی مسیر نور در آن نامشخص است،
*اندازه ی درات کمی بزرگتر از نانو است و بزرگتر از ( 10 به توان 7- ) نور در آن پخش میشود،به صورت معلق است.
فعالیت (صفحه4)
هرگاه مقدار حل شونده بیشتر شود،رنگ محلول هم بیشتر می شود.
خود را بیازمایید (صفحه5)
در الکل 70 درصد: مایع-آب حل شونده و الکل حلال است.
در نوشابه: مایع-آب بیشترین ماده حلال است.حل شونده: گاز کربن دی اکسید،شکر
در سرکه: مایع-سرکه %80 استیک اسید حلال و %20 آب
در کپسول هوا: گاز-بیشترین ماده گاز نیتروژن(%78) می باشد و حلال می باشد.حل شونده:اکسیژن(%21)، کربن دی اکسید و بخار آب(%1)
*معمولا ماده ای که بیشتر است حلال وماده ی کمتر حل شونده است بجز محلول جامد در مایع که جامد همیشه حل شونده است.
آزمایش کنید (صفحه5 )
میزان حل شدن نمک خوراکی در آب در دمای 30 درجه حدود 39 گرم می باشددر صورتی که برای شکر وترکیبات دیگر تغییرات زیادتری داریم.
*تذکر: حل شدن نیترات پتاسیم در آب گرما گیر است وافزایش دما، حلالیت را زیاد می کند.
افزایش دما در واکنش های گرما گیر حلالیت را زیاد می کند ودر واکنش های گرما ده حلالیت در اثر دما کم می شود در مورد حل شدن گاز ها در آب
گفت و گو کنید (صفحه7)
دو ترکیب قهوه وروغن زیتون خوراکی بوده دارای فوایدی هستند شامپو وصابون بعنوان مواد مخلوط :شوینده وچربی ها را در خود حل کرده ومیکروب کش هستند.روغن زیتون کلسترول آن کم ودارای انواع ویتامین ها می باشد.
فعالیت (صفحه7)
آبلیمو حدود 3
مایع ظرف شویی 8
شیر 6
آب پرتقال 4PH
روش های جدا سازی مواد مخلوط (صفحه8)
خرمن کوب: نوعی صاف کردن، اجزائسبک مثل کاه را از دانه جدا می کند بر اساس سبکی وسنگینیو اندازه ذرات
قیف جدا کننده یا دکانتور: برای جدا سازی دو مخلوط مایع مخلوط نشدنی مثل آب وروغن - وآب ونفت که دو لایه ی جدا از هم ایجاد می کنند. نام روش سرریز کردن
کاغذ صافی : دارای سوراخ های ریزی است که مواد جامد در مایع را بر اساس اندازه از هم جدا می کند مانند جدا سازی گوگرد از اب- گل وشن از اب
سانتریفوژ : دستگاهی که با سرعت زیاد می چرخد مواد مخلوط را بر اساس سبکی وسنگینی با نیروی گریز از مرکز کار می کند. جداسازی خامه از شیر .-جداسازی سلول های خونی از پلاسما
دستگاه تقطیر: بر اساس تبخیر ومیعان دو مایع مخلوط شدنی مثل اب والکل- اجزاء نفت خام – اجزاء گاز هوا
دستگاه تصفیه آب : بر اساس داشتن صافی های مختلف ورزین های مخصوص مواد وذرات داخل اب را می گیرد
دستگاه دیالیز: دارای صافی هایی از جنس غشاءسلول های صفاغ هستند که مواد لازم را از خون گرفته واز بدن خارج می کند.
تبلور : برای جدا سازی نمک ها از اب. با تبخیر آب وبا استفاده ار میزان حلالیت ماده می توان مواد را از هم جدا کرد.
فعالیت (صفحه8)
در مخلوط ماسه نمک مقداری آب ریخته،بع آن را از کاغذ صافی عبور میدهیم؛ماسه روی کاغذ صافی باقی می ماند.اگر آب نمک را حرارت دهیم اب بخار شده ونمک در ته ان باقی می ماند.
- ماده ی خالص از یک نوع اتم یا مولکول ساخته شده اندولی مخلوط ها از دو یا چند مولکول ساخته شده اند که می توان به روش های مختلفی آنها را از هم جدا کرد.
فصل2 (تغییرهای شیمیایی در خدمت زندگی)
گفت و گو کنید (صفحه10)
هدف از این مطلب این است تغییرات می توانند مفید یا مضر باشند تفکر ودید افراد مهم است
سوختن جنگل مضر است ولی از یک طرف باعث فعال شدن دانه ی سخت ونهفته در ختان در روی زمین می شود.
رشد تکامل وفرد از یک طرف وپیرشدن سلول ها از طرف دیگر- فاسد شدن میوه - پوسیدن کاغذ – زنگ زدن اهن در یک نگاه مضر ودر نگاه دیگر :ر باز گشت مواد به طبیعت است .( تفکر همه جانبه مهم است).
آزمایش کنید (صفحه11)
حل شدن قرص جوشان بر خلاف تصور گرما گیر است ودمای دما سنج پایین می اید.تغییرات شیمیایی با تغییرات دما همراه هستند.
فکر کنید (صفحه11)
- الف) واکنش مس سولفات با آهن یک تغییر شیمیایی وگرما ده است.
تجزیه دی کرومات آمونیم یک تغییر شیمیایی گرماده که با تولید گاز همراه است.
جوشیدن آب و تبخیر آب یک تغییر فیزیکی که گرما گیر است.
حل شدن پوسته تخم مرغ در سرکه یک واکنش شیمیایی وگرماده است گاز کربن دی اکسید بوجود می آید.
- ب) تولید گاز –تغییرات دما همراه با نورو گرما – تشکیل ماده جامد – تولید ماده ی جدید با خواص جدید نشانه تغییر شیمیایی مواد می تواند باشد.
آزمایش کنید (صفحه12)
با بزرگ شدن ظرف میزان اکسیژن لازم برای سوختن شمع فراهم می شود وزمان روشن ماندن شمع طولانی می شود.
با آزمایش دانش اموزان متوجه می شوند که هر چه طول شمع بیشتر باشد،شمع زودتر خاموش می شود.
در یک نمودار خط افقی متغییر مستقل (آنچه ما تغییر می دهیم اندازه ظرف) را می نویسیم ودر خط عمودی متغییر وابسته (انچه در طول آزمایش خودش تغییر می کند) نوشته واندازه گیری می شود.
آزمایش کنید (صفحه14)
در این واکنش شیمیایی آهن نرم ونازک در اثر گرما با اکسیزن هوا ترکیب شده وبعد از 5دقیقه کاهش میزان هوا دلیل بر ترکیب اکسیژن با آهن می باشدکه می توان در صد اکسیژن را محاسبه کرد.
آزمایش تجزیه آب اکسیژنه در حضور کاتالیز گر (اهن اکسید –پتاسیم یدید – منگنز دی اکسید) گاز اکسیژن زیادی تولید شده که می تواند ذغال نیمه افروخته را روشن کند. اب اکسیژنه در کنار کاتالیز گر تجزیه شده اکسیژن واب تولید می کند اکسیژن زیادی آتش را شعله ور می کند.
فعالیت (صفحه15)
- در سوختن عامل مهم وجود اکسیژن - گرمای لازم – وسوخت مناسب می باشد
-باکنترل کردن مقدارسوخت نوع ماده سوختنی – مقدار ورودی اکسیژن –
-با حذف سوخت – با سرد کردن وحذف اکسیژن با آب سرد وپتوی خیس – شن وماسه خیس
ا-هر گاه درون ظرف سر بسته ای اکسیژن تمام شود شعله خاموش می شود.
اطلاعات جمع آوری کنید (صفحه16)
در اثر سوختن ناقص مواد الی گاز بی رنگ وبی بویی تولید می شود. این گاز تمایل زیادی برای چسبیدن به هموگلوبین خون دارد ونمی گذارد اکسیژن در دم وارد شود فرد در اثر کمبود اکسیژن به راحتی خفه می شود.
فعالیت (صفحه16)
بخار آب موجود را به وسیله ی یک ظرف سرد در بالای اتش که میعان بخار اب بوجود می اید.شناسایی می کنیم.گاز کربن دی اکسید را وارد آب آهک شفاف کرده آن را کدر می کند.
آزمایش کنید (صفحه17)
بوسیله جریان الکتریکی باتری می توان سیم آهنی نازک را گرم و شعله ور کند.
آزمایش کنید (صفحه17) قند
در مرحله ی اول قند ذوب شده وبه راحتی شعله ور نمی شود
- در آزمایش سوختن قند اگر کاتالیزگر خاک گلدان که دارای عناصر مختلف است قرار گیرد شعله قند به خوبی دیده می شود.
مواد غذایی در بدن ما در دمای پایین اما در کنار آنزیم ها که دمای اولیه را پایین می اورند صورت می گیرد-
کاتالیزگرها موادی هستند که سرعت واکنش شیمیایی را با کاهش دمای فعال سازی زیاد می کند.
آزمایش کنید ص19: چگونه می توان انرژی آهن را آزاد کرد؟
یکی دیگر از را های آزاد سازی انرژی شیمیایی استفاده از انرژی الکترون ها می باشد. بوسیله دو تیغه ی مختلف ومحلول اسیدی مناسب میتوان حرکت الکترون الکتریسته بوجود آورد.
وبرای بالا بردان میزان الکتریسیته تعداد پیل را زیاد می کنیم یا به جای اهن از نوار منیزیم استفاده می کنیم الکترولیت نیز می تواند اسید قوی تری باشد
فکر کنید (صفحه19)
1- سوزندن مواد
2- واکنش های مختلف مثل تولید الکتریسیته
3- استفاده از نور برای تولید برق وگرما
4- استفاده از خاصیت مغناطیسی مواد
آزمایش کنید (صفحه20) قرص جوشان
در قرص جوشان چندماده از جمله اسید و ترکیبات نمکی وجود دارد با آب واکنش شروع شده وگاز کربن دی اکسید تولید می شود فشاری را ایجاد می کند که باعث پرتاب درقوطی می شود،این گاز با اب اهک شفاف کدر می شود
فصل 3 ( از درون اتم چه خبر )
گفت و گو کنید (صفحه22)
عبارت1- مقدار بار الکتریکی e-p : با هم برابر ولی از نظر نوع بار با هم متفاوت هستند.
عبارت2- نوترون دارای بار الکتریکی نیست.
تعداد الکترون و پروتون یک عنصر با عنصر دیگر متفاوت است-تعداد بار مثبت و منفی در عناصر یکی است در نتیجه اتم در حالت عادی رساناست. ولی تعداد نوترون می تواند کمتر یا بیشتر از پروتون باشد.
فعالیت کنید (صفحه22)
تعداد بار مثبت و منفی در عناصر یکی است در نتیجه اتم در حالت عادی خنثی است.
خود را بیازمایید (صفحه 22)
عدد اتمی نشان دهنده تعداد پروتون و تعداد آن با الکترون یکی است.
گفت و گو کنید (صفحه 24)
مرکز اتم: هسته ای بسیار کوچک و پر جرم است که دارای بار مثبت است پروتون و نوترون در آن وجود دارد. الکترون ها با بار منفی در حال چرخش به دور خود و به دور هسته در مدار هایی در حال دوران هستند.
فعالیت (صفحه24)
الف- این عنصر بور است .ب- گنجایش مدار اول 2 الکترون است.
فعالیت (صفحه25)
عدد جرمی میتواند 12-14 باشد.
فکر کنید (صفحه)
1- یون به هر ذره ای که الکترون گرفته باشد یا الکترون از دست داده باشد یون می گویند.
2- یون سدیم دارای 10 الکترون و یون کلرید دارای 18 الکترون می باشد.
خود را بیازمایید (صفحه27)
این اتم دارای 8 پروتون و 10 الکترون می باشد. این ذره دارای بار الکتریکی منفی می باشد. این ذره یون اکسیژن دو بار منفی است.
محمد